Unha xornada pola lingua en Ferrol: normalización, medios en galego, estratexia reintegracionista para a lingua e Carvalho Calero na lembranza

O 27 de outubro de 2013, o grupo de mocidade de Anova acudiu a Ferrol a reflexionar sobre a lingua e os xeitos de garantir os dereitos lingüísticos do pobo galego e de como parar o etnocidio que vivimos, coa lingua nunha situación dramática, patente na propia cidade de Ferrol, onde a mocidade apenas fala galego.

* Dúas experiencias heroicas para a normalización da lingua: a Coordinadora de Equipas de Normalización Linguïstica de Ferrol e Avoaescola Sociedade Cooperativa Galega.

Manolo Pazo, presidente da Coordinadora de Equipas de Normalización Linguïstica de Ferrol, explicounos a orixe das coordinadoras de normalización linguïstica nos centros de ensino como estratexia que asumiu o propio profesorado consciente da situación do galego, sen apoio da administración, ao constatar que a Lei de Normalización Linguïstica aprobada polo Parlamento Galego en 1983 non se estaba a cumplir a inicios dos 90'.

Unha serie de mestres e mestras en todo o país asumiron a tarefa de poñer en marcha, con dificultades, estratexias de normalización do galego, de dignificación da lingua en medios onde esta se falaba e ata de dar a coñecer a propia lingua a rapaces e rapazas en medios urbanos que, coma Ferrol, contaban con escaso número de galegofalantes.

En Ferrol os comezos foron difíciles pero, a estratexia adoptada – que a normalización da lingua non quedara dentro dos muros do instituto e atinxira a toda a sociedade – pronto deu froitos en forma de multitudinarios concertos de grupos en galego (Festival da Mocidade coa Lingua), cinema en galego ou concursos literarios.

Así, o profesorado asumiu o que debería ter feito a administración, colleitando éxito e demostrando que, de ter impulsado a Xunta fraguiana a labor normalizadora que o profesorado das equipas de normalización linguïstica levou adiante de xeito heroico, a desaparición de falantes de galego non tería sido tal: o pobo quería fala!

Francisco López, presidente da Cooperativa Popular Avoaescola, presentounos o proxecto de escolas infantís en galego que pretende ser unha rede popular que permita o dereito á escolarización en galego e un ensino democrático e de calidade na etapa infantil.

A sociedade creouse como cooperativa de ensino, aberta á colaboración popular.

O seu primeiro centro é a Avoaescola de Ferrolterra.

- Avoaescola de Ferrol: http://galizacogalegoavoescola.blogspot.com.es/

- Avoaescola Cooperativa: http://www.galizacogalego.com/

- Escola de Ensino Galego Semente: http://sementecompostela.com/

* Homenaxe a Carvalho Calero diante da súa casa natal: metáfora do estado de Ferrol e da nosa nación.

Diante da casa natal de Ricardo Carvalho Calero fixemos ofrenda floral, tivemos música en directo coa xente da Liga Gaiteira Galega e, logo dunha introdución á obra de Carvalho Calero, entoamos o himno galego ante a atenta mirada dun veciño que sacara a pasear á súa simpática bulldog francesa con colar modelo bandeira de España; “eshta nosche lo quito todo”, díxonos. Meses despois da nosa estancia alí caeu o muro medianeiro da casa do escritor ferrolán ;-)

Aproveitamos para dar un paseo por Ferrol Vello, ameazando ruína, e para coñecer arquitectura modernista de Ferrol, o trazado ortogonal das súas rúas e a permanencia de simboloxía franquista nalgunha fachada. Reflexionamos sobre a decadencia da cidade de Ferrol, cuns niveis de desemprego intolerábeis e sendo a unha cidade que perde poboación, como imaxe do que o noso país será dentro duns anos se non lle poñemos remedio.

* O galego nos medios de comunicación: entre o compromiso e a loita pola supervivencia.

Pituca, de Radio Fene, falounos da experiencia de botar a andar (e continuar) unha radio loca en galego no ano 1984; unha radio que nacía para ser plural, en galego e participativa.

Aprendemos que as radios locais son medios estupendos para a normalización do galego, porque permiten manter a fonética de cada zona do país.

Nos 80' varias radios de ámbito local comezaron a súa andaina, non sen dificultades. Radio Oleiros creouse en 1980 e pechou aos 70 días por orde do gobernador civil; en Fene, a radio conseguiu levarse adiante grazas á mobilización popular.

En 1988 creouse a EMUGA (Emisoras Municipais Galegas), xerme de Radiofusión en 2006, emisora en galego que trata de sobrevivir á crise (fomentada dende a administración galega) dos medios en galego (http://www.radiofusion.eu).

Sinalouse que en 2010 e 2011 a Xunta non convocou axudas para radios locais e que nas ordes de 2012 e 2013 especificouse que a estas axudas non podían acollerse asociacións, o que deixa fóra á maioría das radios locais (en galego).

Sara Torreiro, moza xornalista, falounos da crise dos medios en galego e reflexionamos sobre a responsabilidade dos/as propias xornalistas e da cidadanía á hora de consumir e crear contidos en galego.

Tamén analizamos con exemplos que, no noso país, os medios en galego van ligados a información plural, independente e de calidade.

Sara analizou a influencia positiva de Xornal, un medio que entendía Galiza como espazo de comunicación diferenciado e do que saíu unha importante canteira de xornalistas.

Sinalouse a necesidade de subvencións equitativas para os proxectos editoriais.

Tamén debatemos sobre a necesidade do asociacionismo para o sostemento de medios en galego, da rede como espazo para a independencia informativa ou da necesaria transparencia nas adxudicacións da publicidade institucional.

* Máis aló dunha normativa: a estratexia reintegracionista para o galego.

Da man de Miguel Penas, presidente da AGAL, repasamos a evolución da construción da normativa da lingua galega, dun padrón culto, seguindo unha estratexia diferencialista do portugués, ao compás do desenvolvemento da Autonomía.

Cunha ilustrativa e didáctica exposición repasamos a historia da nosa lingua, a mesma que se fala en Portugal e nos territorios de colonización portuguesa.

No debate, reivindicamos a necesidade de por fin ao enfrontamento de grafías e asumir a tolerancia mutua e mesmo a idea de camiñar cara o binormativismo; ademais, comprendimos que o obxectivo da AGAL non é só unha normativa, senon unha estratexia de mantemento e vivencia da nosa lingua da man da “galaicofonía”, aproveitando os espazos e oportunidades que ese mundo nos abre.

- http://www.pglingua.org/agal

Marchamos da cidade do Naval con numerosas temáticas que discutir para o noso programa político - binormativismo, xeitos de apoio aos medios en galego, estratexias de normalización do idioma, defensa dun ámbito informativo galego... - e coa firme convicción de que somos unha nación sen estado que se constrúe a sí mesma, aturando a galerna da administración autonómica que goberna ao revés do cometido polo que foi creada. Nas mestras que crearon literatura para poder ensinar galego, nas equipas de normalización dos anos 90', nas persoas que cooperan para ofrecer ensino en galego, no reintegracionismo que crea materiais didácticos, nas radios locais ou nas redaccións dos xornais pelexando por dar a información en galego latexa un pobo emancipado que persegue a súa soberanía, o seu dereito a ser.

- Crónica de Paula Vázquez Verao, na véspera das Letras 2014.